Thực đơn
Trận Xích Bích Trong văn hóa đại chúngTrận Xích Bích được mô tả rất kĩ trong tiểu thuyết Tam quốc diễn nghĩa (từ hồi 43 khi Gia Cát Lượng sang Đông Ngô thuyết phục Tôn Quyền thành lập liên minh Tôn-Lưu đến hồi 50 khi Quan Vũ thả Tào Tháo ở đường Hoa Dung), tuy nhiên nhiều chi tiết do La Quán Trung đưa vào tiểu thuyết khá khác biệt so với ghi chép lịch sử. Đúng như nhận định của sử gia Lê Đông Phương:
“ | Tam Quốc Diễn Nghĩa miêu tả quá trình trận Xích Bích mười phần tinh tế, trên phương diện văn học là một thành tựu lớn, đáng tiếc so với sự thật thì không phù hợp[17]. | ” |
— Lê Đông Phương |
Ví dụ lực lượng của Tào Tháo được phóng đại lên hơn 80 vạn người, có thể là kết quả của những lưu truyền ở các giai đoạn sau, đặc biệt là thời Nam Tống[42]. Vai trò của lực lượng Lưu Bị trong tiểu thuyết (vốn có xu hướng "ủng Lưu phản Tào") cũng được đề cao hơn so với sự thật lịch sử, kéo theo là vai trò lớn hơn của cá nhân Lưu Bị, Gia Cát Lượng và các tướng lĩnh dưới quyền khác trong trận thắng lớn ở Xích Bích. Trong khi đó vị thế của Chu Du, Lỗ Túc cùng các tướng lĩnh Đông Ngô bị giảm thiểu mặc dù họ mới là lực lượng tham chiến chính của liên quân Tôn-Lưu[43]. Nếu như trong các sử liệu, hình ảnh của Lỗ Túc là một quân sư mẫn tiệp còn Chu Du là một chỉ huy tài năng, một người hào hiệp, sáng suốt và dũng cảm thì trong Tam quốc diễn nghĩa vai trò của Lỗ Túc là hoàn toàn mờ nhạt, còn Chu Du tuy cũng được mô tả là người "văn võ song toàn", đa mưu túc trí lại thiện chiến dũng mãnh, song vẫn bị tài trí của Gia Cát Lượng qua mặt nhiều lần. Thậm chí, Chu Du vì phẫn uất mà còn tự so mưu trí của mình với Gia Cát Lượng với câu nổi tiếng "trời sinh Du sao còn sinh Lượng"[44]. Cả Chu Du lẫn Lỗ Túc đều bị La Quán Trung mô tả là kém hơn Gia Cát Lượng về phương diện trí tuệ.
Trong Tam quốc diễn nghĩa cũng có những chi tiết hoàn toàn mang tính chất hư cấu ví dụ như chi tiết Gia Cát Lượng lập đàn cầu gió Đông, chi tiết thuyền cỏ mượn tên hay chi tiết Quan Vũ thả Tào Tháo ở Hoa Dung.
Một tình tiết nhỏ khác ở giai đoạn diễn biến trước trận đánh này cũng được các nhà sử học đính chính so với tiểu thuyết. Người vợ Lưu Bị được Triệu Vân cứu là Cam phu nhân chứ không phải My phu nhân và bà sống trở về cùng A Đẩu trong trận độc chiến nổi tiếng đó của danh tướng họ Triệu chứ không phải tự vẫn bằng cách lao xuống giếng[45].
Trước khi lâm trận, trong một đêm đông ở thủy trại, Tào Tháo ngồi uống rượu và nhân hứng làm bài thơ Đoản ca hành kỳ 1 còn lưu lại đến ngày nay[46]:
短歌行其一 | Đoản ca hành kỳ 1 | Bài hát ngắn kỳ 1[47] |
對酒當歌, | Đối tửu đương ca | Trước rượu nên hát |
人生幾何: | Nhân sinh kỷ hà? | Đời người bao lâu? |
譬如朝露, | Ví như triều lộ | Giống như sương sớm |
去日苦多。 | Khứ nhật khổ đa | Ngày qua khổ đau |
慨當以慷, | Khái đương dĩ khảng | Nghĩ tới ngậm ngùi |
憂思難忘。 | Ưu tư nan vong | Buồn lo suốt đời |
何以解憂: | Hà dĩ giải ưu? | Lấy gì quên được? |
惟有杜康。 | Duy hữu đỗ khang | Chỉ rượu mà thôi? |
青青子衿, | Thanh thanh tử khâm | Xanh xanh áo ai |
悠悠我心。 | Du du ngã tâm | Lòng ta bồi hồi |
但為君故, | Đãn vị quân cố | Chỉ vì ai đó |
沉吟至今。 | Trầm ngâm chí câm | Trầm ngâm đến nay |
呦呦鹿鳴, | Ao ao lộc minh | Hươu kêu rao rao |
食野之蘋。 | Thực dã chi bình | Cùng ăn quả bình |
我有嘉賓, | Ngã hữu gia tân | Ta có khách quý |
鼓瑟吹笙。 | Cổ cầm suy sinh | Gảy đàn thổi sênh |
皎皎如月, | Minh minh như nguyệt | Vằng vặc như trăng |
何時可輟? | Hà thời khả xuyết? | Lấy được lúc nào? |
憂從中來, | Ưu tùng trung lai | Trong lòng lo lắng |
不可斷絕。 | Bất khả đoạn tuyệt | Dứt được làm sao? |
越陌度阡, | Việt mạch độ thiên | Lội ruộng giẫm bờ |
枉用相存。 | Uổng dụng tương tồn | Tiếc nỗi sống thừa |
契闊談宴, | Khế khoát đàm yến | Bạn bè hội họp |
心念舊恩。 | Tâm niệm cựu ân | Lòng nhớ ơn xưa |
月明星稀, | Nguyệt minh tinh hy | Sao thưa trăng sáng |
烏鵲南飛, | Ô thước nam phi | Về nam quạ bay |
繞樹三匝, | Nhiễu thụ tam táp | Ba vòng cây lượn |
無枝可依。 | Hà chi khả y? | Đậu cành nào đây? |
山不厭高, | Sơn bất yếm cao | Núi không ghét cao |
水不厭深。 | Hải bất yếm thâm | Biển không ghét sâu |
周公吐哺, | Chu Công thổ bô | Chu Công thả cơm |
天下歸心。 | Thiên hạ quy tâm | Thiên hạ về theo |
Nhà thơ Đỗ Mục thời nhà Đường làm bài thơ Xích Bích hoài cổ nổi tiếng:
赤壁懷古 | Xích Bích hoài cổ | Nhớ Xích Bích xưa | |
折戟沉沙鐵未銷, | Chiết kích trầm sa thiết vị tiêu | Kích gãy, cát chìm sắt chưa tiêu | |
自將磨洗認前朝。 | Tự tương ma tẩy nhận tiền triều | Giũa mài nhận thấy dấu tiền triều | |
東風不與周郎便, | Đông phong bất dữ Chu Lang tiện | Gió đông[48] ví phụ chàng Công Cẩn[49] | |
銅雀春深銷二喬。 | Đồng Tước xuân thâm toả nhị Kiều | Đài xuân Đồng Tước[50] nhốt hai Kiều[51] |
Tô Đông Pha cũng làm trận Xích Bích thêm nổi tiếng với hai bài Tiền Xích Bích phú và Hậu Xích Bích phú của ông, mặc dù địa điểm "Văn Xích Bích" mà ông lấy cảm hứng chưa chắc đã là địa điểm xảy ra trận Xích Bích. Bên cạnh đó ông cũng có một bài từ theo điệu Niệm nô kiều lấy cảm hứng từ trận Xích Bích mang tên Niệm nô kiều - Xích Bích hoài cổ:
念奴嬌-赤壁懷古 | Niệm nô kiều - Xích Bích hoài cổ | (bản dịch của Nguyễn Chí Viễn) |
大江東去, | Đại giang đông khứ, | Dòng sông đông rót, |
浪淘盡千古風流人物。 | Lãng đào tận thiên cổ phong lưu nhân vật. | Đào thải hết ngàn thuở phong lưu nhân vật. |
故壘西邊, | Cố luỹ tây biên, | Luỹ cổ tây biên, |
人道是三國周郎赤壁。 | Nhân đạo thị Tam Quốc Chu Lang Xích Bích. | Người bảo đấy Tam Quốc Chu Du Xích Bích. |
亂石崩雲, | Loạn thạch băng vân, | Đá rối mây xen, |
驚濤拍岸, | Kinh đào phách ngạn, | Sóng tung bờ rạn, |
捲起千堆雪。 | Quyển khởi thiên đôi tuyết. | Cuộn bốc ngàn trùng tuyết. |
江山如畫, | Giang sơn như hoạ, | Non sông như vẽ, |
一時多少豪傑。 | Nhất thời đa thiểu hào kiệt. | Một thuở bao nhiêu hào kiệt. |
遙想公瑾當年, | Dao tưởng Công Cẩn đương niên, | Xa nghe Công Cẩn đương thì, |
小喬初嫁了, | Tiểu Kiều sơ giá liễu, | Tiểu Kiều vừa mới cưới, |
雄姿英發。 | Hùng tư anh phát. | Anh hùng phong cách. |
羽扇綸巾, | Vũ phiến luân cân, | Phe phẩy quạt khăn, |
談笑間, | Đàm tiếu gian, | Khoảng tiếu đàm, |
檣櫓灰飛煙滅。 | Tường lỗ hôi phi yên diệt. | Quân giặc tro tiêu khói diệt. |
故國神遊, | Cố quốc thần du, | Nước cũ thần du, |
多情應笑我, | Đa tình ưng tiếu ngã, | Đa tình cười khéo giống, |
早生華髮。 | Tảo sinh hoa phát. | Tóc mau trắng toát. |
人生如夢, | Nhân sinh như mộng, | Đời như giấc mộng, |
一樽還酹江月。 | Nhất tôn hoàn lỗi giang nguyệt. | Một chén trên sông thưởng nguyệt. |
Nhà văn, nhà thơ Tào Tuyết Cần đời nhà Thanh - tác giả tiểu thuyết Hồng Lâu Mộng nổi tiếng - cũng làm bài thơ Xích Bích hoài cổ:
赤壁懷古 | Xích Bích hoài cổ | (bản dịch của Vũ Bội Hoàng) |
赤壁塵埋水不流, | Xích Bích trần mai thuỷ bất lưu, | Xích Bích sông kia nước chẳng trôi, |
徒留名姓栽空舟。 | Đồ lưu danh tính tài không chu. | Truyền trơ tên họ chở đi thôi. |
喧闐一炬悲風冷, | Huyên điền nhất cự bi phong lãnh, | Ầm ầm gió thảm theo làn khói, |
無限英魂在內遊。 | Vô hạn anh hồn tại nội du. | Biết mấy hồn thiêng quẩn đấy rồi. |
Nhà thơ Thôi Đồ cũng có 1 bài Xích Bích hoài cổ khác:
赤壁懷古 | Xích Bích hoài cổ | dịch thơ |
漢室河山鼎勢分, | Hán thất hà sơn đỉnh thế phân, | Núi sông nhà Hán thế ba chân |
勤王誰肯顧元勳。 | Cần vương thùy khẳng cố nguyên huân. | Giúp vua đâu kể đến công thần |
不知征伐由天子, | Bất tri chinh phạt do thiên tử, | Chinh phạt chư hầu do thiên tử |
唯許英雄共使君。 | Duy hứa anh hùng cộng sứ quân. | Hùng cứ gồm ta với sứ quân |
江上戰餘陵是穀, | Giang thượng chiến dư lăng thị cốc, | Gò khe còn đó sau trận chiến |
渡頭春在草連雲。 | Độ đầu xuân tại thảo liên vân. | Mây cỏ liền nhau trước sắc xuân |
分明勝敗無尋處, | Phân minh thắng bại vô tầm xứ, | Tìm đâu ra chỗ xưa tranh thắng |
空聽漁歌到夕曛。 | Không thính ngư ca đáo tịch huân. | Chỉ nghe chài hát lúc chiều buông. |
Năm 2008 đạo diễn Ngô Vũ Sâm đã cho ra mắt bộ phim Đại chiến Xích Bích (赤壁) lấy cảm hứng từ các sự kiện của trận đánh, với kinh phí 80 triệu USD, đây là bộ phim đắt giá nhất trong lịch sử điện ảnh Trung Quốc và châu Á[52]. Phần hai được trình chiếu tháng 1 năm 2009.
Ngày nay thành phố Xích Bích đã trở thành một địa điểm tham quan du lịch quan trọng, góp phần thúc đẩy cho kinh tế của thành phố này[53].
Thực đơn
Trận Xích Bích Trong văn hóa đại chúngLiên quan
Trận Trân Châu Cảng Trận chiến nước Pháp Trận Waterloo Trận Xích Bích Trận Smolensk (1941) Trận Iwo Jima Trận Agincourt Trận Austerlitz Trận Hà Lan Trận chiến sân bay HendersonTài liệu tham khảo
WikiPedia: Trận Xích Bích http://www.chibi.com.cn/col2080/col6057/ http://variety.com/2007/film/news/berlin-star-powe... http://web.archive.org/web/20030822064638/http://w... http://web.archive.org/web/20040404172400/http://w... http://web.archive.org/web/20040407063755/http://w... http://bachkhoatoanthu.vass.gov.vn/noidung/tudien/... https://web.archive.org/web/20071012180226/http://... https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Battle...